Dnia 1 marca, w Święto Żołnierzy Niezłomnych, wałbrzyski oddział OWP uczcił o nich pamięć składając wieniec oraz zapalając znicze.Następnie kol. Stanisław Bulza przybliżył tematykę o żołnierzach niezłomnych. Pełny tekst prezentujemy poniżej:

„…jestem dumny, że byłem żołnierzem NSZ”

W tym roku, 20 września 2012 r., minie 70 lat, kiedy powołano do życia formację wojskową pod nazwą Narodowe Siły Zbrojne (NSZ), której członkom przyznano uprawnienia kombatanckie dopiero w 1991 r. Uczestnik dwudniowych uroczystości jubileuszowych, które odbyły się w dn. 24-25 października 1992 r. w Warszawie pod protektoratem marszałka Sejmu RP na pytanie dziennikarza, zadane przed rozpoczęciem Mszy Św. w katedrze polowej Wojska Polskiego, czy spodziewał się, że doczeka takiej chwili, odpowiedział szczerze:

„Nie! Nigdy w to nie wierzyłem, ale jestem dumny, że byłem żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych”.

Od zakończenia wojny żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych otaczała czarna legenda. Jeszcze dzisiaj czyni się próby podtrzymania tej czarnej legendy, która była wytworem propagandy komunistycznej. Żołnierze narodowych organizacji wojskowych od pierwszych dni wojny rozpoczęli walkę z Niemcami. Ich myślenie polityczne wybiegało daleko w przyszłość. Byli sumienni, karni i bezinteresowni w wypełnianiu swoich obowiązków wobec Ojczyzny, którą kochali miłością wielką. Bo po Bogu ich największą miłością była Polska i dla niej zawsze byli gotowi ponosić osobiste ofiary. Na Ołtarzu Wolności Ojczyzny złożyli najwyższą ofiarę.

Powstanie NSZ sięga początków wojny, kiedy to 13 października 1939 r. Stronnictwo Narodowe powołało organizację zbrojną pod nazwą Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW). Miała ona zasięg ogólnopolski i ocenia się, że w jej szeregi wstąpiło od 95 do 100 tys. mężczyzn i kobiet. Ta formacja zbrojna pod komendą Aleksandra Demidowicza-Demideckiego ps. „Aleksander” dysponowała ponad 20 oddziałami partyzanckimi na czele z legendarnym już dzisiaj majorem Franciszkiem Przysiężniakiem, ps. „Ojciec Jan”. We Lwowie zaczęto organizować NOW zaraz po wkroczeniu do miasta wojsk niemieckich w dniu 30 czerwca 1941 r. Dzień wcześniej miasto opuściły wojska sowieckie. Już w lipcu 1941 r. przybył do Lwowa emisariusz Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego ppor. rez. Stefan Langier, z pochodzenia lwowianin, i z upoważnienia władz centralnych SN powołał we Lwowie Zarząd Okręgowy SN na cztery województwa pod przewodnictwem Alojzego Stampera „Stanisławskiego”, przed wojną członka Komitetu Głównego i ZG SN we Lwowie. Jednocześnie zaczęto tworzyć we Lwowie zręby Narodowej Organizacji Wojskowej.

Podziemne wydawnictwa narodowe podkreślały, że w wojsku nie należy politykować, a obowiązkiem żołnierza jest walczyć z wrogiem w szeregach narodowej armii. Działalność rozpoczął Centralny Wydział Propagandy SN, na czele którego stanął m.in. ksiądz Jan Stępień, ps. „Dr Jan” będący także kapelanem NOW. Ksiądz Jan Stępień został aresztowany w listopadzie 1947 r. Przez władze komunistyczne został oskarżony o zdradę państwa i skazany na karę śmierci, którą zamieniono mu na 15 lat więzienia. Był więźniem do 1956 r. Znacznie później został zrehabilitowany. Zmarł 12 stycznia 1995 r. Był autorem wielu publikacji m.in. „Drogi krzyżowej w słońcu”, będącej wspomnieniem więźnia Mokotowa i Wronek. Ci żołnierze NSZ i AK, którzy tam przebywali i przeżyli, wspominają księdza jako chodzącą encyklopedię, nauczyciela i mistrza, „przywracającego im wzrok, słuch i mowę”, także wiarę w sens życia.

W tym samym czasie, a więc w połowie października 1939 roku Organizacja Polska Obozu Narodowo-Radykalnego powołała do życia także organizację wojskową pod nazwą Związek Jaszczurczy z komendantem Władysławem Marcinkowskim, ps. „Jaxa”, nawiązując do historycznego związku, zorganizowanego przez szlachtę i mieszczan pruskich i pomorskich w XIV wieku w celu walki z Krzyżakami. W dyskusjach poprzedzających tworzenie Związku Jaszczurczego, jako jego cel stawiano nie tylko odzyskanie niepodległości i wschodnich terenów Rzeczypospolitej, ale ustalono, że walka o granicę Chrobrową na Odrze i Nysie, będzie celem najważniejszym. Taka myśl polityczno-wojskowa nie istniała w żadnym programie, poza Związkiem Jaszczurczym, ale z czasem koncepcja granicy zachodniej została przejęta przez podziemie komunistyczne, które jaszczurkowcy uważali za wroga numer jeden Polski. Przywódcy ONR uważali, że po zakończonej wojnie, Polska powinna uzyskać całe Prusy Wschodnie a na zachodzie linię Odry i Nysy Łużyckiej. Ludność niemiecką należało z tych ziem wysiedlić. Rozumiano, że tak znacznemu osłabieniu Niemiec będzie przeciwna Wielka Brytania - tak jak to miało miejsc po i wojnie światowej. Dlatego działacze ZJ uważali, że:

„Przed nadejściem armii zwycięskich z zachodu sami musimy zająć to wszystko, co odwiecznie jest polskie: Prusy Wschodnie, Gdańsk, linię Odry, cały Śląsk”.

Po pierwszych sukcesach ZJ i szybkim rozwoju tej organizacji na ziemiach wcielonych do Rzeszy, nastąpiła kontrakcja Niemców. Gestapo powołało do jego zwalczania specjalne „Sonderkommadno ZJ” , którego największym osiągnięciem było aresztowanie w grudniu 1941 r. ponad 80 członków Związku, głównie z Pomorza. Po procesie, który miał miejsce w Berlinie, 31 z nich zostało ściętych, w tym szefa wywiadu, utworzonego w październiku 1941 r., Inspektoratu Ziem Zachodnich, Stanisława Jeuthe. Do wiosny 1942 r. istniało 13 okręgów Związku Jaszczurczego, obejmujących prawie całą Polskę, a stan zaprzysiężonych osiągnął 60-65 tys. członków.

 

Decyzja o scaleniu NOW z Armią Krajową i podporządkowaniu komendantowi Sił Zbrojnych, a w kraju Stefanowi Roweckiemu ps. Grot, spowodowała w lecie 1942 r. rozłam w Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW), w następstwie czego 20 września 1942 r. powołano Narodowe Siły Zbrojne, których podstawą stał się Związek Jaszczurzy.

Do NSZ wstąpiło wielu żołnierzy AK (szczególnie na Mazowszu) i obok Narodowej Organizacji Wojskowej skład współtworzyły mniejsze, takie jak: Narodowo-Ludowa Organizacja Wojskowa, Polski Obóz Narodowo-Syndykalistyczny i inne. Zwierzchnictwo nad całością sprawowała Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna (TNRP) z 8-osobowym prezydium, którego sekretarzem generalnym był prawnik Zbigniew Stypułkowski ps. „Zbigniew”, najmłodszy przed wojną poseł w polskim parlamencie. Komendantem NSZ mianowano płka Ignacego Oziewicza ps. „Czesław”, dowódcę 29 DP w kampanii wrześniowej.

Rozpoczęły się trudne rozmowy scaleniowe AK-NSZ, które przedłużyły się w czasie. Dowództwo Narodowych Sił Zbrojnych pragnęło zachować pewną odrębność w ramach organizacyjnych AK a między innymi własne stopnie wojskowe. NSZ krytycznie oceniało koncepcję powstania warszawskiego i „Burzę”, uznając później także cały zamysł ujawniania się wobec Armii Czerwonej za zupełnie chybiony, niestety, słusznie. Nastąpił także cały splot tragicznych wydarzeń. W czerwcu 1943 r. gestapo aresztowało kolejno płka Ignacego Oziewicza (NSZ) i dowódcę AK gen. Stefana Roweckiego. Rozmowy scaleniowe uległy zahamowaniu, a przyczynili się do tego także oficerowie sztabowi AK: Stanisław Tatar, Antoni Sanojca, Tadeusz Rzepecki, z czym się zresztą zupełnie nie kryli.

Na tle umowy scaleniowej z AK z dnia 7 marca 1944 r. doszło do kolejnego rozłamu. Część NSZ z płk. Albinem Rakiem ps. „Lesiński” podporządkowała się AK, co z satysfakcją stwierdził gen. „Bór”-Komorowski witając żołnierzy NSZ w szeregach AK, natomiast część pod komendą płk. Stanisława Nakoniecznikoff-Klukowskiego „Kmicic”, zachowała samodzielność.

W połowie listopada 1944 r. odbyła się w Grodzisku Mazowieckim narada działaczy SN na której byli m.in. obecni: Z. Stypułkowski, T. Maciński, A. Rak, A. Michałowki, Danielewicz. Zdecydowano na niej, że wobec osłabienia AK, należy z niej wyprowadzić NSZ podporządkowane płk. „Lesińskiemu” i łącząc wszystkie kierunki zbrojnej konspiracji narodowej w jedna organizację wojskową o nazwie Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, przejąć inicjatywę w walce z przemianami społecznymi i politycznymi w Polsce. Płk. Albin Rak „Lesiński” nie podporządkował się tej decyzji i złożył rezygnację. Na jego miejsce został mianowany płk Danielewicz „Kuba” już jako Komendant Główny NZW. W listopadzie 1944 r. w Częstochowie został zastrzelony płk Stanisław Nakoniecznikoff-Klukowski „Kmicic a większość ludzi z jego sztabu odchodzi wraz z „Brygadą Świętokrzyską” do Czechosłowacji a następnie na Zachód („Tajny raport MSW z 1964 r.” ujawniony w 1992 r. i opublikowany przez Wydawnictwo Retro).

AK był podporządkowany Samodzielny Batalion NSZ im. Brygadiera Czesława Mączyńskiego, który od pierwszych dni Powstania Warszawskiego zgrupowany był w Lasach Chojnowskich. Batalion ten wchodził formalnie w skład AK na mocy umowy scaleniowej, ale podlegał Komendantowi NSZ płk. WP a gen. NSZ Albinowi Rakowi „Lesińskiemu”. Po rozbiciu zgrupowania przez Niemców 25 sierpnia 1944 r. część udała się w kierunku Gór Świętokrzyskich, a dowództwo z resztą żołnierzy i łączniczek powróciło do konspiracji w rejonie Piaseczna i Zalesia.

Wszyscy żołnierze Narodowych Sił Zbrojnych będący w Warszawie wzięli udział w powstaniu walcząc i ginąc na barykadach. Po upadku powstania, w połowie listopada 1944 r. w Grodzisku Maz,. odbyła się narada działaczy Stronnictwa Narodowego, na której obecni byli: Z. Stypułkowski, T. Maciński, A. Michałowski i inni. Na tej naradzie zdecydowano wyprowadzić z AK Narodowe Siły Zbrojne i połączyć wszystkie kierunki zbrojnej konspiracji w jedną organizację wojskową o nazwie Narodowe Zjednoczenie Wojskowe oraz przejąć inicjatywę w walce z przemianami politycznymi i społecznymi w Polsce. Narodowe Siły Zbrojne nadal zachowywały samodzielność. Na nowego p.o. Komendanta Głównego NSZ został wybrany 20 października 1944 r. major Zygmunt Broniewski ps. „Bogucki”, dotychczasowy komendant Okręgu Lubelskiego. W dniu 11 listopada 1944 r. został on mianowany generałem brygady NSZ. Organizacyjnie NSZ było podzielone na trzy obszary, które z kolei dzieliły się na okręgi. Obszar – Wschód obejmował cztery okręgi: białostocki, lubelski, siedlecki i warszawski. Obszar – Zachód obejmował trzy okręgi: łódzki, poznański i pomorski. Obszar – Południe obejmował cztery okręgi: kielecki, krakowski, rzeszowski i śląski. Obszary były podporządkowane Komendzie Głównej NSZ.

13 stycznia 1945 r. w wyniku ruszenia ofensywy sowieckiej, płk Bohun, dowódca Brygady Świętokrzyskiej NSZ, zarządził wymarsz Brygady na Zachód. Była to jedyna polska jednostka partyzancka, która dzięki pomysłowości płk Bohuna przedarła się z bronią na Zachód, uderzając po drodze na obóz koncentracyjny w czeskim Holiszowie. Decyzja ta ocaliła więźniarki Żydówki. Miały być one zgładzone przez obozowe władze w momencie zbliżania się wojsk amerykańskich.

Pod koniec 1945 r. w podziemiu pozostawało 80 tys. żołnierzy WiN, NSZ i Narodowego Związku Wojskowego. W tym czasie najliczniejsze Oddziały NSZ utrzymywały się zwłaszcza w województwach: warszawskim, lubelskim i białostockim. Władze komunistyczne wzmagały nieustannie akcje przeciw narodowemu podziemiu. W jego zwalczaniu brały udział formacje MO, KBW, UB, jednostki wojskowe, w tym również NKWD i Armii Czerwonej (Andrzej Albert, „Najnowsza Historia Polski” cz.III, Oficyna Wydawnicza POKOLENIE, Warszawa 1986). W tej nierównej walce żołnierze narodowych organizacji wojskowych musieli przegrać, ale chyba nie mieli innego wyboru. Komunizm jest internacjonalistyczny, antynarodowy. Po ujawnieniu się, i tak byliby jako narodowcy wytępieni. Komuniści wobec nich byli bezwzględni. Dnia 15 lutego 1945 roku generał Bolesław Kieniewicz, dowódca KBW, rozkazem nakazywał: „Atak kierować przede wszystkim przeciwko członkom NSZ”.

Jesienią 1945 r. władze bezpieczeństwa ujęły część Komendy Głównej NSZ z Michałem Pobochą na czele. Wiosną 1946 r. UB zlikwidował także KG Narodowego Związku Wojskowego, i jego niektóre okręgi. W lutym 1946 r. zapadło 9 wyroków śmierci w procesie grupy NSZ w Warszawie i 5 wyroków śmierci na żołnierzy NSZ w Katowicach. W pierwszym kwartale 1946 r. stracono 120 żołnierzy NSZ. W drugiej połowie tego roku UB rozbiło szereg Oddziałów NSZ. Dodatkowym elementem grozy, która na celu miała zastraszenie społeczeństwa, były organizowane przez UB głośne procesy żołnierzy podziemia. Procesy te kończyły się wyrokami śmierci (Andrzej Albert, „Najnowsza Historia Polski” cz.III, Oficyna Wydawnicza POKOLENIE, Warszawa 1986).

24 maja 1946 na stadionie sportowym w Sanoku powieszono dwóch żołnierzy Samodzielnego Batalionu NSZ: Władysława Kudlika oraz Władysława Skwarca. Publicznej egzekucji przyglądał się tłum gapiów, ale UB-ekom to nie wystarczyło, dlatego na widowisko spędzili młodzież z miejscowych szkół. Zwłoki obu straconych wrzucono do jednego grobu, który przez dziesiątki lat pozostał bezimienny. Kilka dni później na szubienicy stanął trzeci z uwięzionych: Stanisław Książek. W taki oto barbarzyński sposób zamordowani zostali żołnierze z oddziału Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem legendarnego majora Antoniego Żubryda, dowódcy Samodzielnego Batalionu NSZ. O zmierzchu 24 października 1946 major Żubryd i jego żona Janina Żubryd, będąca w ósmym miesiącu, zostali podstępnie zastrzeleni przez agenta UB Jerzego Vaulina vel „Mar”. Ostatniego żołnierza Samodzielnego Batalionu NSZ aresztowano dopiero 1951 roku (Wojciech Romerowicz, „Major Antoni Żubryd”).

We wrześniu 1946 r. skazano na śmierć 7 żołnierzy NSZ w Tarnowie, w październiku 3 żołnierzy w Warszawie, w listopadzie 9 żołnierzy NSZ w Warszawie i 5 w Katowicach. W styczniu 1947 r. wydano 27 wyroków śmierci na żołnierzach NSZ. Cały czas trwały aresztowania, więzienia ubowskie były zapełnione działaczami i żołnierzami z organizacji narodowej. Tadeusz Łabędzki, redaktor „Wszechpolaka”, aresztowany 7 kwietnia 1946, został poddany ciężkim torturom w śledztwie na Rakowieckiej, a następnie został zamordowany.

Przed wojną narodowcy byli wychowywani na wartościach: Bóg, Ojczyzna i Rodzina. Na procesach i w więzieniach zachowywali się godnie, pomagali innym.

Na przełomie 1944/1945 nowe struktury NSZ na Podbeskidziu organizowali wysłannicy z Krakowa: Franciszek Wąs „Warmiński” oraz Jerzy Wojciechowski „Om”. Podporządkowany im został oddział Henryka Flamego „Bartka”, który stanowił drużynę Pogotowia Akcji Specjalnej NSZ. W założeniach miał zdobywać broń i gotówkę na potrzby konspiracji, likwidować najgorliwszych zwolenników nowej władzy. Działanie te były zaczątkiem tworzenia VII Śląskiego Okręgu NSZ. W 1946 r. MBP zorganizowało operację specjalną, w wyniku której funkcjonariusz MBP Henryk Wendrowski, podając się za oficera sztabu NSZ „Lawinę”, przekazał Henrykowi Flame „Bartek” rozkaz przerzucenia części podwładnych na Ziemie Odzyskane. Jesienią 1946 r. zorganizowano trzy trnsporty partyzantów. Funkcjonariusze UB, podszywając się pod żołnierzy NSZ, przewieźli ich z Podbeskidzia na teren Opolszczyzny i tam ich wymordowali. Zginęło około150 żołnierzy NSZ. W 1947 r. pozostała część zgrupowania ujawniła się podczas akcji amnestyjnej. Wśród ujawnionych był Henryk Flame „Bartek”. Wkrótce podzielił los swych podwładnych – został zastrzelony w Zabrzegu 1 grudnia 1947 r. przez milicjanta Rudolfa Dadaka (Filip Musiał, „Żołnierze wolnej Polski”, Gość Niedzielny”, 7 marca 2010).

W grudniu 1945 r. przybył nielegalnie do Polski Edward Sojka, jako przedstawiciel Tadeusza Bieleckiego, prezesa ZG SN na emigracji. Po nawiązaniu kontaktu z czołowymi działaczami SN, E. Sojka powołał Prezydium SN, które działało do grudnia 1946 r. Przewodniczącym został Leon Dziubecki a członkami: ks. Władysław Matus, Lech Hajdukiewicz, Marian Podymiak. Organizowano również wydziały: Terenowy, Tadeusz Maciński i Propagandy, Bronisław Ekiert. W grudniu 1946 r. UB aresztowało całe Prezydium. Mimo licznych aresztowań trwały w podziemiu pozostałości NSZ i członków Stronnictwa Narodowego.

Grupy te próbował ożywić Adam Doboszyński, emisariusz SN z Londynu, który przybył do Polski w grudniu 1946 r. Jeździł po Polsce i przeprowadzał rozmowy z przedstawicielami środowisk narodowych i usiłował powołać do życia ośrodek, który miał na celu skupić rozproszone grupy narodowe. Aresztowanie Adama Doboszyńskiego w lipcu 1947 r. uniemożliwiło realizację tego celu. Rozbicie przez UB szeregu oddziałów w całej Polsce w latach 1945-1951 zakończyło ostatecznie walkę NSZ.

1 stycznia 1988 r. Prezydent RP na Wychodźstwie, Kazimierz Sabbat, wydał dekret, w którym stwierdzał, że żołnierze NSZ „spełnili swój obowiązek narodowy i żołnierski wobec Rzeczypospolitej Polskiej”.

Komendat Główny – Zygmunt Broniewski „Bogucki” (do sierpnia 1945)

Szef Sztabu – Piotr Abakanowicz „Barski”, „Grzadziel” (do września 1945)

Wydział I Organizacyjny – Stanisław Kasznica „Bolesławski”, „Wąsowski” (do czerwca 1945)

- Michał Pobocha „Michał”, „Gazda” (do października 1945)

Adiutant – Tomasz Wolfram „Grabowski” (do lipca 1945)

Organizacyjnie NSZ było podzielone na trzy obszary, które z kolei dzieliły się na okręgi, okręgi na powiaty.

 

 

Obejmował cztery okręgi: białostocki, lubelski, siedlecki i warszawski.

Inspektor Obszaru - Mirosław Ostromęcki „Mirski”

 

Okręg białostocki NSZ istniał do czerwca 1945 r., następnie został przejęty przez utworzony okręg NZW. Z uwagi na wyzwolenie woj. Białostockiego dwoma etapami, część członków komendy kręgu pozostała poza linią frontu, co w rezultacie doprowadziło w następstwie do powstania dwóch Komend Okręgowych: Stanisława Kuchcińskiego „Kret” i Wacława Nesterowicza „Kalina. W kwietniu 1945 r. odbyły się rozmowy między przedstawicielami obu Komnd, które nie dały żadnych wyników, bowiem St. Kuchciński „Kret” był zwolennikiem połączenia się NZW, co tez w następstwie uczynił. Komenda W. Nesterowicza „Kalina” w czerwcu 1945 r. przestała istnieć.

Okręg Warszawski NSZ obejmował Warszawę–miasto, Warszawę-powiat oraz powiaty: Błonie, Grójec, Sochaczew, Łowicz.

Komendat Okręgu – Michał Pobocha „Michał”, „Gazda”, „Zakrzewski” (od października 1945 do marca 1945)

- Władysław Drybs „Sum” (od marca do czerwca 1945)

- Stefan Jaszczurowicz „Jasiński” (od czerwca do października 1945)

Zastępca Komendanta – Skiba „Joachim, „Wiktor” (od października do marca 1945)

- NN „Olbromski” (od marca do czerwca 1945)

- Władysław Dryps „Sum” (od czerwca do października 1945)

Szef Sztabu – Skiba „Joachim”, „Wiktor” (od października 1944 do marca 1945)

Wydział I Organizacjny – Andrzej Tretiak

Wydział II Propaganda - Franciszek Kotulicki „Basiński”

Wydział IV PAS – NN „Drzazga”, „Żelazny”

Komendantami poszczególnych Komend Powiatowych byli:

Warszawa-miasto – Ludwik Ciecierski „Ludwik

Warszawa powiat – Tadeusz Linowski „Ciesielski”

Grójec – Jan Salicki „Darzbór”

Błonie – NN „Marcin”

Sochaczew i Łowicz – Kazimierz Goszczyński „Marcin

Po aresztowaniach przeprowadzonych jesienią 1945 r. przez UB okręg przestał istnieć.

 

Istniał do lata 1945.

Komendat Okręgu – Stanisław Michałowicz „Rola”, „Ziemowit” (do grudnia 1944)

- Tadeusz Zieliński „Wujek”, „Dyzma”

Szef Sztabu – NN „Kmita” (do października 1944)

Na obszarze Okręgu III Lubelskiego NSZ w latach 1944-1945 działał oddział pod nazwą „Szary”. Oddział był bojówką PAS lubelskiego Okręgu NSZ. Dowódcą był NN „Szary” (Mieczysław Pazderski, lekarz med. – Wydawnictwo Retro). Organizacyjnie oddziałowi podlgały samodzilne oddziały NSZ: „Zemsty”, „Jacka”, „Sokoła” i „Romana” (razem od 200 do 300 osób). W czerwcu 1945 r. oddział został rozbity przez organa bezpieczństwa (Nie przez UB tylko licząca około 1500 żołnerzy, w tym czołgi i samoloty, ekspedycję KBW! – Wydawnctwo Retro). Pojdynczy rozbitkowie weszli w skład oddziału „Zmsty”. Oddział „Szarego liczył 60 osób.

Na wiosnę 1944 r. przez KG NSZ zostaje zorganizowana Komenda Grupy „Wschód z Wacławem Święcickim „Tuwar”, w celu kierowania działalnością NSZ na terenach południowo-wschodniej Polski z chwilą przesuwania ię frontu i możliwością zerwania łaczności z KG. W związku z tym, iż „Tuwar” został resztowany przez UB, w lutym 1945 r. z inicjatywy Komendy Okręgu Lubelskiego NSZ powołana została tzw. Tymczasowa Narodowa Rada Polityczna Ziem Wschodnich (TNRPZW), której zadaniem miało być kierowani całokształtem działalności NSZ na ziemiach wyzwolonych. TNRPZW dla kierowania pracą wojskową wyłoniła Komendę Ziem Wschodnich. Funkcje tej komendy spełniała Komenda Okręgu Lubelskiego NSZ. W lipcu 1945 r. Komenda Ziem Wschodnich podporządkowała się KG NSZ, a następnie KG NZW.

Komendat Okręgu – Stanisław Mioduński „Sokół”

Szef Sztabu – NN „Świt”

Obejmował trzy okręgi: łódzki, poznański i pomorski.

Inspektor Obszaru – Stanisław Kasznica „Wąsowski”, „Bolesławski”

Szef Sztabu – NN „Donarowicz”

Istniał od czerwca do jesieni 1945.

Komendat Okręgu – Bolesław Woźniak „Gronowski”

Szef Sztabu – Antoni Kularski „Magister”

Zastępca Szefa – Jerzy Przepiórkowski „Znicz”

Istniał od połowy 1945 do stycznia 1946.

 

Komendant Okręgu – Stefan Jakubowski „Topór”

Szef Sztabu – Edward Chojecki „Kaemi”

Wydział I Organizacyjny – Edmund Baranowski Andrzej”

Wydział II Wywiad – Bronisław Rogowski „Kazimierz”

 

 

Obejmował cztery okręgi: kielecki, krakowski, rzeszowski, śląski.

Inspektor Obszaru – Michał Pobocha „Michał”, „Gazda” (do lipca 1945)

- Stanisław Salski „Sokołowski”, Szczęśniewicz

 

Istniał do jesieni 1945 r.

 

Komendant Okręgu – Witold Szpatowicz „Witold

Szef Sztabu – Eugeniusz Bator „Grom”

Wydział II Wywiad - Dionizy Ścisło „Wiktor”

Wydział IV Zaopatrznie – Marian Frydlich „Rej”, „Stanisław”

Wydział VI Propaganda – Józef Chmielewski „Aleksander” (do marca 1945)

- Czesław Papek „Sokrates”

Komenda Okręgu wydawała pismo „Głos Polski”, którego redaktorami byli: Włodzimierz Kulesza „Rafał” (do marca 1945), Władysław Łaniewski „Emes”. Na Kielecczyznę przerzucono cztery grupy dywersyjno-wywiadowcze ze składu „Brygady Świętokrzyskiej”:

- grupa Bogusława Donkiewicza (7 osób)

- grupa Zygmunta Rafalskiego „Sulimczyk” (15 osób)

- grupa Władysława Stefańskiego „Szczerba”, „Kajtek” (8 osób)

- grupa Jana Dzielskiego „Warecki (30 osób)

W okresie marzec-czerwiec 1945 r. w/w grupy zostały zlikwidowane przez UB.

W Okręgu Kieleckim był oddział „Albiński”, który działał na terenie gmin Przytyk, Radzanów, Jodliska w pow. Radom. Dowódcą był Zakrzewski „Albiński”, dowódca placówki I był Pulkowski, II – Wacław Popil. Oddział liczył 74 osoby.

Istniał do końca 1945 r. Działał w oparciu o pomoc polityczno-organizacyjną Organizacji Polskiej, z ramienia której za pracę Okręgu byli odpowiedzialni: Gustaw Potworowski „Zych” (do maja 1945), a następnie Jerzy Zakulski „Borejsza” (do października 1945).

Komendant Okręgu – Boguszewski „Wiktor”

Zastępca Komendanta – NN „Sopoćko”

Wydział I Organizacyjny - Franciszk Wąs „Warmiński”

Wydział II Wywiad - Muchniewski „Andrzej”

Oficer Łączności – Józef Argasiński „Rawicz”

Został zorganizowany w kwietniu 1945 r i istniał do połowy 1946 r.

Komendant Okręgu – Stanisłw Salski „Sokołowski”, „Szczęśniewicz”

Z-ca i Szef Sztabu – Franciszek Wąs „Warmiński” (do czerwca 1945)

- NN „Górny”, „Łamigłowa”

Wydział II Wywiad – Stanisław Kocem „Onufry”

Wydział V Łączność – Jan Mięso „Marek”

Szef PAS – Jerzy Wojciechowski „Om”

We wrześniu 1945 r. Okręg Śląski został zreorganizowany. Utworzony został Obszar Śląski (Południowy), który dzielił się na dwa okręgi: Górnośląki i Dolnoślaski. Komendant Obszaru Piotr Abakanowicz „Barski”, „Grządziel”. Przy komndzie Obszaru została utworzona tzw. Śląska Rada Polityczna NSZ, której przewodniczącym został Alksander Świszcz „Olek”.

Komendant Okręgu – NN „Górny”, „Łamigłowa”

Z-ca i Szef Sztabu – Stanisła Skalski „Sokołowski”, „Szczęśniewicz”

Na obszarze VII Okręgu NSZ (Śląskiego) stacjonował oddział „Bartek” NSZ. Działał w latach 1945-1948 na terenie pow. Bielsko-Biała, Cieszyn, Pszczyna. Dowódcą był Henryk Flame „Bartek”, zastępcą Jan Przwoźnik „Ryś”, któremu zarazem podlegał pluton ochrony dowództwa (15 osób). Oddział był podzielony na 9 grup bojowych, którymi dowodzili:

- grupa „Śmiertelni” – d-ca Zdzisław Kraus „Andrus”, stan liczebny 17 osób

- grupa ‘Burza – d-ca Edward Michalik „Komar”, stan liczebny 37 osób

- grupa „Orła Białego: - d-ca Gustaw Matuszny, stan liczebny 30 osób

- grupa Śmiałego” – Bernard Kałuża, 13 stan liczebny osób

- grupa Stanisława Kopika, stan liczbny 35 osób

- grupa „Edka” – Edward Diesok, stan liczebny 15 osób

- grypa „Rysia” – Tadeusz Przewoźnik, stan liczebny 15 osób

Komendant Okręgu – Stanisław Mioduński „Sokół”

Na obszarze Okręgu Dolnośląskiego NSZ w Świdnicy w 1946 r. działał oddział „Narodowe Siły Zbrojne”. Dowódcą był Jan Grzegorzewski „Jaśko”. Oddział liczył 15 osób.

We Wrocławiu w 1947 r. działał oddział „Narodowe Siły Zbrojne”. Dowódcą był Eugeniusz Kmickiewicz. Oddział liczył 17 osób.

NSZ są formacją ideowo-wojskową Narodu Polskiego.

NSZ skupiają w swych szeregach, niezależnie od podziałów partyjnych, wszystkich Polaków zdecydowanych na bezwzględną walkę z każdym wrogiem o Państwo Narodu Polskiego w należnych Mu powiększonych granicach, oparte na zasadach sprawiedliwości i moralności chrześcijańskiej.

NSZ - zbrojne ramię Narodu Polskiego, realizując wolę jego olbrzymiej większości, stawiają za swój pierwszy cel, zdobycie granic zachodnich na Odrze i Nysie Łużyckiej, jako naszych granic historycznych, jedynie i trwale zabezpieczających byt i rozwój Polski.

Do tego celu NSZ dążyć będą bezpośrednio i natychmiast po złamaniu się Niemiec i po wypędzeniu okupantów z Kraju.

Nasze granice wschodnie, ustalone traktatem ryskim, nie mogą podlegać dyskusji.

NSZ, stając na straży bezpieczeństwa i porządku odbudowującego się państwa, wystąpi zdecydowanie przeciw próbom uchwycenia władzy przez komunę oraz przeciw wszelkim elementom anarchii i ośrodkom terroru politycznego, niedopuszczającego do stanowienia przez Naród Polski o Jego ustroju i formie rządów.

NSZ jako formacja ideowo-wojskowa są zawiązkiem przyszłej Armii Narodowej. Szkoląc oraz wychowując oficerów i szeregowych w duchu Polskiej Ideologii Wojskowej, NSZ przygotowują kadry, których zadaniem będzie stworzenie wielkiej nowoczesnej Armii Narodowej.

W chwili obecnej NSZ poza pracami organizacyjno-szkoleniowymi, prowadzą walkę konspiracyjną z okupantem i likwidują dywersję komunistyczną. W razie gdyby akcja niemiecka zagrażała nam masowym wyniszczeniem NSZ pokierują zbiorowym oporem społeczeństwa.

Właściwy czas dla ogólnonarodowego powstania uwarunkowany będzie załamaniem potęgi militarnej Niemiec i musi być uzgodniony z naszymi aliantami.

NSZ dążą do scalenia akcji wojskowej w kraju pod rozkazami komendanta Sił Zbrojnych w Kraju.

Cele specjalne zawarte w Deklaracji NSZ oraz względy konspiracyjne uzasadniają zachowanie odrębności oddziałów NSZ w ramach Sił Zbrojnych w Kraju.

„Szaniec” - od listopada 1939 r. organ centralny Stronnictwa Narodowego, od 1940 Organizacji Polskiej, później główne pismo NSZ.

„Polska Informacja Prasowa” - wewnętrzny biuletyn tajnej Organizacji Polskiej, wydawany w Warszawie 1944 r. nakład liczył 400 egz., docierał tylko do członków OP i Służby Cywilnej Narodu

„W służbie narodu” - pismo SCN

„Placówka” - wydawana przez wiejską przybudówkę NSZ pod nazwą Zydel,

„Naród i Wojsko” - red. Lech Neyman ps. "Domarat"

„Narodowe Siły Zbrojne" - wydawane od 1943 r.

„Pochodnia” - wydawana od XII 1939 r. w Łodzi, od 1940 r. zmieniła tytuł na "Na zachodnim szańcu", nakład doszedł do 3 tys. egz.

„Lux Mundi” - jedyne w konspiracji pismo przeznaczone dla kapelanów partyzanckich, red. ks. kpt. NSZ Michał Poradowski ps. "Benedykt"

„Głos Polski”, którego redaktorami byli: Włodzimierz Kulesza „Rafał” (do marca 1945), Władysław Łaniewski „Emes”. Było to pismo Okręgu Kieleckiego NSZ

„Chrobry Szlak” - wychodziło w Kielcach

„Szczerbiec” - wychodziło w Opatowie

„Aktualne wiadomości z Polski i ze świata” - wychodziło w Wołominie

Został ustanowione dla uczczenia żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i innych organizacji niepodległościowych o charakterze narodowym. Jest polskim odznaczeniem wojskowym..

Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego został początkowo wprowadzony zarządzeniem Rady Politycznej Narodowych Sił Zbrojnych z dnia 14 grudnia 1944.

Ustawa z dnia 16 października 1992 roku, Przepisy wprowadzające ustawę o orderach i odznaczeniach, uchylające przepisy o tytułach honorowych oraz zmieniające niektóre ustawy (Dz.U. Nr 90, poz. 451), Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego uznano za polskie państwowe odznaczenie wojskowe, nadawane za zasługi w latach 1939-1945. Następnie, rozporządzeniem Prezydenta RP z 10 listopada 1992 określono wzór i szczegółowy trybu nadawania Krzyża Narodowego Czynu Zbrojnego.

Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Spraw Zagranicznych. Nadawanie Krzyża zakończono 8 maja 1999r.

Opracowano na podstawie różnych materiałów, oraz:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowe_Si%C5%82y_Zbrojne