foto1
foto1
foto1
foto1
foto1


Liga Polska przekształcona w 1893 roku głównie przez Romana Dmowskiego i Zygmunta Balickiego w Ligę Narodową najgłośniejsze sukcesy odnosiła w największym terytorialnie zaborze rosyjskim. Od chwili zawiązania się organizacji rozpoczął się stopniowy rozwój działalności, polegającej na szerzeniu zabronionej literatury, prowadzeniu na szeroką skalę oświaty ludowej oraz tajnego szkolnictwa, na zakładaniu wszelkiego rodzaju stowarzyszeń w celu podniesienia politycznego, umysłowego i moralnego poziomu naszego społeczeństwa oraz na silnym poparciu już istniejących stowarzyszeń i instytucji. W 1891 roku Liga Polska we wspomnianym zaborze rosyjskim wstąpiła na drogę działalności jawnej, z zachowaniem jednak ścisłej tajności organizacyjnej. Pierwszą oznaką tej działalności było wydanie odezwy w setną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja oraz zarządzenie publicznej manifestacji Polaków w Warszawie.

W tym właśnie roku wydano jesienią dwie odezwy wzywające do obchodzenia żałoby narodowej w 1892 rok. W trakcie tego roku organizacja Ligi Polskiej rozwinęła baczny nadzór nad tym, ażeby żałoba była wszędzie należycie obchodzoną. Na wiosnę tego roku wydane zostały dwie kolejne odezwy: jedna do ludu wiejskiego, druga do świadomego ogółu z okazji grożącego ludności głodu, a przed dniem 3 Maja ukazały się dwie nowe odezwy Ligi, ustanawiające na ten dzień doroczne święto narodowe. Pod koniec 1892 roku rozpoczęto nieregularne wydawnictwo serii broszur pod wspólnym tytułem: "Z dzisiejszej doby" i wydano dwa pierwsze numery. W 1893 roku w setną rocznicę drugiego rozbioru Rzeczypospolitej, wydano odezwę do społeczeństwa, w szczególności zaś do mieszkańców oderwanych w tym właśnie rozbiorze przez Rosję prowincji. Niestety, odezwy te zostały jednak skonfiskowane przez czujną policję austriacką. Pochód "Trzeciego Maja" w 1891 roku był również zwrotnym punktem w życiu politycznym wychodźstwa polskiego. Z inicjatywy zagranicznych członków tej wspaniałej narodowej organizacji powstał na zjeździe obchodzonym w Zurychu pierwszy zarys nowej organizacji - Związku Wychodźstwa Polskiego. Przez organy Ligi dokonano sprawnego uregulowania i organizacji Skarbu Narodowego.

Od chwili swego założenia aż do reorganizacji Liga Polska odbyła pięć centralnych zjazdów członków Centralizacji oraz przedstawicieli Komitetów Centralnych Krajowych. Jedną z pierwszych prac po uchwaleniu reformy było rozszerzenie organizacji na prowincji, do czego w znacznej mierze przyczyniło się wcielenie "Łączności" - organizacji powstałej w 1888 roku. Miało to na celu dalszą pracę kulturalno-narodową. Podlegała bezpośrednio kierownictwu Ligi Polskiej, zaś jednym z jej zadań było prowadzenie działalności publicystyczno-propagandowej. Liga Narodowa zdołała obsadzić wszystkie ważniejsze punkty na prowincji w Kongresówce. O wiele słabsze miała organizacyjne kadry na Litwie i w Rusi. Zaprowadzone w organizacji zmiany uczyniły ją też zdolną do publicznego ogłoszenia swego istnienia, nawet w niesprzyjającym momencie. Od chwili przeprowadzenia reformy Komitet Centralny rozpoczął odpowiednie przygotowania, a w 1894 roku zostały wydane odezwy ujawniające LN, a zwrócone do narodu polskiego, do ludu Litwy i Rusi (po litewsku i ukraińsku), do zachodnich Słowian, do narodów ujarzmionych oraz zniewolonych przez carską Rosję, do ludów Europy Zachodniej, wreszcie do samych Rosjan. W wyniku tej ambitnej i pełnej rozmachu działalności nastąpiły w Warszawie dwukrotne aresztowania (w kwietniu i sierpniu), które zmusiły Komitet Centralny do zajęcia się w pierwszym rzędzie zapełnieniem bardzo bolesnych ubytków organizacyjnych. W setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej ta elitarna organizacja zarządziła szereg manifestacji, w nieujarzmionej stolicy i na prowincji w formie zamówionych po kościołach nabożeństw, które licznie były później uczęszczane przez ludność. Ostatnia wielka manifestacja 17 kwietnia w chwili przeniesienia jej z kościoła na ulicę zakończyła się masowymi aresztowaniami; zatrzymano przy tym całą niemal grupę Związku Młodzieży Polskiej oraz kilku ważnych działaczy Ligi Narodowej.

Ponowne aresztowania miały miejsce w sierpniu, podjęte zresztą bez wyraźnych powodów, osłabiły najwyższe szczeble organizacji. W tym roku Liga Narodowa, korzystając z materialnej i moralnej pomocy innych kół, podjęła działalność informowania zakordonowych pism polskich oraz prasy europejskiej o stosunkach polskich panujących w zaborze rosyjskim. W roku 1895 w setną rocznicę ostatniego rozbioru Polski, postanowiono obchodzić żałobę narodową oraz wydać odpowiednią odezwę, wzywającą do niej społeczeństwo polskie. Przed wydaniem odezwy nastąpiła jednak niespodziewana śmierć cara Aleksandra III Romanowa, a za nią żałoba dworska, a z drugiej strony chwilowy przewrót w nastroju społeczeństwa i zupełna anarchia opinii. Dopiero w marcu 1895 roku Komitet Centralny Ligi Narodowej wydał odezwę: "Ostatnie lata życia narodu...", w której przeciw polityce ugodowej stanowczo wystąpił i wezwał naród do pracy w myśl programu wszechpolskiego oraz wszechstanowego. W marcu wydano XI zeszyt serii "Z dzisiejszej doby" pod wiele mówiącym tytułem "Ugoda czy walka?", poświęcony wykazaniu niedorzeczności oraz zgubności polityki proponowanej przez stańczykowskie stronnictwo ugody. Korzystając z całkowitego bankructwa polityki ugodowej i wywołanej przez nie podatności społeczeństwa polskiego na inne szkodliwe wpływy (socjaliści), rozwinięto w ostatnich czasach energiczną działalność w celu wyzyskania pomyślnej sytuacji. W pierwszym rzędzie zwrócono uwagę na rozpowszechnianie literatury i prasy nielegalnej. Sprowadzono do Warszawy większą niż kiedykolwiek wcześniej ilość druków oraz zajęto się przygotowaniem nowych wydawnictw, mających wskazać racjonalne i logiczne drogi postępowania ogółowi polskiemu w kluczowym zaborze rosyjskim. De facto Narodowa Demokracja na szczęście dla dobra Polaków, nigdy nie pozwoliła infantylnemu obozowi romantyczno-insurekcyjnemu i mesjanistycznemu wywołać źle przygotowanego powstania, które na pewno zostałoby zmasakrowane przez dużo silniejszych militarnie Rosjan. Taką nieudaną próbę podjął PPS, Józef Piłsudski i inne szalone jednostki w 1905 roku. Narzucanie własnej woli przez radykalne środowiska młodzieżowe prące do głupiego i szkodliwego powstania, miały już nie raz przykłady w porozbiorowej historii Polski. W normalnym, zdrowym społeczeństwie europejskim nigdy mała garstka fanatyków nie powinna narzucać swojej chorej woli, zdecydowanej większości narodu. W 1895 roku poczyniono kroki w celu założenia własnego organu poza granicami wielkiego państwa rosyjskiego, który stale dostarczany do największego terytorialnie zaboru stanie się z czasem jednym z najpewniejszych oraz najskuteczniejszych środków kierowania polską opinią publiczną. Mowa jest tu oczywiście o znakomitym merytorycznie i głęboko przemyślanym "Przeglądzie Wszechpolskim". Po przeprowadzeniu odpowiednich prac przygotowawczych, jeszcze w tym samym roku przystąpiono do wznowienia właściwie już nieistniejącego Związku Młodzieży Polskiej, przez zwołanie w podbitej Ojczyźnie zjazdu młodzieży uniwersyteckiej. Eufemizmem i dużym uproszczeniem byłoby powiedzieć, że polski obóz narodowy oddał zasługi dla przyszłej, zmartwychwstałej II Rzeczpospolitej; te zasługi były wręcz ogromne!

Wojciech Jurczyk

Komentarze obsługiwane przez CComment

Naród żydowski nigdy nie był wiele wart, jak mu to zresztą po tysiąc razy zarzucali jego wodzowie, sędziowie i prorocy. Mało posiada szlachetnych przymiotów, a wszystkie wady razem wziąwszy innych narodów. Cóż można bowiem o takim narodzie, który w swej wielowiekowej wędrówce znaczy tylko ślady zepsucia i wyzysku innych narodów? Nikt też się dziwić nie może, że nie mamy do żydów zaufania i że uważamy za obowiązek strzec naszej kultury od skażenia jej przez nich.
Johann Wolfgang von Goethe największy poeta niemiecki



Roman Dmowski

Jeden z ojców odzyskanej niepodległości Polski. Założyciel Komitetu Narodowego Polski.

Czytaj więcej

Jędrzej Giertych

Ideolog Obozu Narodowego, dyplomata i dziennikarz. Bliski współpracownik R. Dmowskiego, autor wielu książek i rozpraw historycznych.

Czytaj więcej

Adam Doboszyński

Polityk, pisarz i intelektualista, związany z obozem narodowym. Działacz Obozu Wielkiej Polski.

Czytaj więcej

Deklaracja Ideowa

OWP jest organizacją świadomych sił narodu, mających za zadanie uczynić go zdolnym do silnego ujęcia w swe ręce spraw swoich.

Czytaj więcej